Viêm khớp là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

1. Viêm khớp là gì?

Viêm khớp là một bệnh lý mạn tính khá phổ biến của khớp. Viêm khớp có đặc tính là gây đau và viêm ở khớp. Các khớp thường bị ảnh hưởng nhất là những khớp ở đầu gối, tay, xương sống, hông…Những bệnh lý này thường gây hậu quả là làm hạn chế hoặc mất cử động của các khớp bị ảnh hưởng.

2. Các loại viêm khớp

Viêm khớp có rất nhiều loại, đặc trưng cho mỗi nguyên nhân gây viêm khác nhau, nhưng thường gặp nhất là hai loại: viêm xương khớp và viêm khớp dạng thấp.

Viêm xương khớp (OA) là loại viêm khớp chiếm tỉ lệ cao nhất. Bệnh tập trung chủ yếu ở các vị trí khớp như các khớp bàn tay, cột sống, đầu gối, hông… Khi các vị trí sụn khớp bị viêm, tổn thương, bào mòn, các khớp khó chuyển động, biến dạng thậm chí các xương lệch khỏi vị trí bình thường. Viêm xương khớp, thoái hóa khớp thường xuất hiện do tuổi tác, đặc biệt ở lứa tuổi trung niên, từ 40 tuổi trở lên. Tuy nhiên viêm xương khớp cũng có thể gặp ở người trẻ đặc biệt là sau các chấn thương tại khớp.

Viêm khớp dạng thấp (RA) là một bệnh viêm khớp tự miễn hệ thống mạn tính. Bệnh xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các mô của cơ thể, đặc biệt là mô liên kết. Biểu hiện bệnh đặc trưng là viêm đối xứng các khớp ngoại vi (ví dụ, khớp cổ tay, khớp bàn ngón tay), do đó, khớp bị tổn thương dẫn tới viêm, gây ra tình trạng đau và thoái hóa mô khớp. Người bị viêm khớp dạng thấp thường mắc các triệu chứng đi kèm ở toàn thân như ở mắt, da, phổi, mạch máu.

Một số loại viêm khớp khác cũng có thể gặp phải:

• Viêm cột sống dính khớp  – một tình trạng viêm lâu dài chủ yếu ảnh hưởng đến xương, cơ và dây chằng của cột sống, dẫn đến cứng khớp và các khớp dính vào nhau. Ngoài ra có thể bao gồm sưng gân, mắt và khớp lớn
• Thoái hóa đốt sống cổ  – hay còn gọi là thoái hóa khớp, viêm đốt sống cổ ảnh hưởng đến các khớp và xương ở cổ, có thể dẫn đến đau và cứng khớp
• Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh tự miễn có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác nhau và các mô của cơ thể do hệ thống miễn dịch không thực hiện nhiệm vụ bảo vệ cơ thể mà quay ra tấn công các mô khỏe mạnh, dẫn tới tình trạng viêm lan rộng và tổn thương mô.
• Gút cũng là một loại viêm khớp, do quá nhiều axit uric trong cơ thể, gây đau dữ dội, đỏ, sưng ở các khớp (thường ảnh hưởng đến ngón chân cái).
• Viêm khớp phản ứng là bệnh lý gây đau và sưng khớp, đau mắt và cực kỳ mệt mỏi. Bệnh thường phát triển ngay sau khi bị nhiễm trùng đường ruột hoặc cổ họng

Viêm khớp thứ phát – một loại viêm khớp có thể phát triển sau chấn thương khớp và đôi khi xảy ra nhiều năm sau đó

3. Triệu chứng của bệnh viêm khớp

• Sưng, nóng, đỏ, đau: tại các vị trí khớp bị viêm xuất hiện các cơn đau dữ dội, đau ngay cả khi người bệnh nghỉ ngơi. Đau có thể tăng khi vận động, về đêm, thời tiết thay đổi…Ngoài ra, vùng da quanh khớp bị đỏ, khi chạm vào sẽ có cảm giác ấm nóng cũng là dấu hiệu đặc trưng của viêm khớp.
• Cứng khớp: Đây là một triệu chứng điển hình của viêm khớp. Người bệnh cảm thấy khó cử động khớp, biểu hiện rõ nhất là vào buổi sáng sau khi thức dậy, sau tập thể dục.
• Biến dạng khớp: người bệnh mệt mỏi, sốt, phát ban, sụt cân, khả năng vận động của khớp bị giảm do người bệnh vị đau và ngại vận động khớp…

4. Đối tượng dễ bị viêm khớp

Viêm khớp có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ em. Tuy nhiên, sẽ có những đối tượng có nguy cơ bị viêm khớp cao hơn:

• Tuổi tác: ở người cao tuổi, do ảnh hưởng của quá trình lão hóa, các chấn thương mà các lớp mô sụn bao bọc đầu xương sẽ dần thô ráp và mỏng đi, hình thành các gai xương, dẫn đến thay đổi cả hình dạng xương khiến việc cử động khớp sẽ trở nên khó khăn hơn bình thường.
• Giới tính: ở nữ giới, tỉ lệ mắc các bệnh về viêm khớp cao hơn ở nam giới.
• Nghề nghiệp: Người lao động nặng nhọc hay những người phải ngồi lâu ở một tư thế có tỉ lệ mắc viêm khớp cao hơn.
• Người thừa cân, béo phì
• Đối tượng mắc các rối loạn trao đổi chất, bệnh hệ thống miễn dịch, rối loạn di truyền làm ảnh hưởng đến sự quá trình hình thành và chuyển hóa các thành phần của khớp cũng như xuất hiện các thành phần bất thường trong khớp.

5. Phòng và điều trị viêm khớp

Phần lớn các bệnh viêm khớp được xem là bệnh mãn tính. Do vậy, điều trị khỏi hẳn bệnh viêm khớp hầu như là rất khó. Bên cạnh một số trường hợp cần tiến hành điều trị ngoại khoa (phẫu thuật) thì thông thường điều trị viêm khớp sẽ cần được điều trị phối hợp nội khoa (dùng thuốc) và kết hợp vật lí trị liệu. Người bệnh cũng cần  thay đổi thói quen sinh hoạt, lối sống. Một số biện pháp cũng như thói quen lành mạnh mà bạn có thể thực hiện để giảm nguy cơ phát triển bệnh, đó là:

• Thường xuyên vận động thể dục thể thao phù hợp với thể trạng.
• Kiểm soát và duy trì cân nặng ở mức hợp lý.
• Ngồi và làm việc đúng tư thế, đảm bảo an toàn lao động, tránh các chấn thương đến xương khớp.
• Giữ ấm cơ thể khi thay đổi thời tiết.
• Duy trì chế độ ăn uống khoa học, hạn chế các đồ ăn giàu chất béo, tăng cường rau xanh, chất xơ, bổ sung Vitamin D và Calci.
• Cải thiện giấc ngủ ngon, ngủ sâu giấc.

5.1 Điều trị nội khoa (dùng thuốc)

Các loại thuốc thường được sử dụng để giảm đau do viêm khớp như:

• Thuốc giảm đau: thuốc được sử dụng theo bậc giảm đau của tổ chức y tế thế giới quy định, đồng thời là loại thuốc giảm đau nhưng không có tác dụng giảm viêm, ví dụ như Paracetamol, Tramadol…
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): có tác dụng giảm đau và giảm viêm, bao gồm: Ibuprofen, Naproxen natri. Một số loại thuốc NSAID còn có sẵn dưới dạng gel, kem, miếng dán được chỉ định cho từng vị trí khớp cụ thể.
• Thuốc ức chế miễn dịch được sử dụng trong trường hợp viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh lý tự miễn, bệnh hệ thống,...có thể được chỉ định để làm chậm hoặc ngăn chặn hệ thống miễn dịch tấn công các khớp: Methotrexate, Hydroxychloroquine
• Thuốc có tác dụng chống thoái hóa tác dụng chậm: điển hình là Glucosamin…
• Thuốc chứa Corticosteroid: Có tác dụng giảm viêm, giảm sưng, đỏ da, viêm khớp.

5.2 Điều trị ngoại khoa (phẫu thuật) 

Điều trị ngoại khoa được chỉ định trong các trường hợp:

• Khớp không thể hoạt động được.
• Người bệnh đau kéo dài không đáp ứng với điều trị nội khoa
• Bệnh ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, thẩm mỹ của bệnh nhân.

5.3 Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp hỗ trợ quan trọng trong điều trị viêm khớp:

• Tập vận động khi tình trạng viêm khớp đã ổn định: Giúp bệnh nhân hạn chế tình trạng cứng khớp hay dính khớp.
• Trị liệu bằng siêu âm cũng giúp giảm viêm; nhiệt trị liệu (khi viêm cấp cần chườm mát, khi tình trạng viêm đã ổn định thì sử dụng nhiệt nóng…)

 Vật lý trị liệu sẽ giúp bệnh nhân cải thiện bệnh viêm khớp

Nguồn tham khảo:

https://www.nhs.uk/conditions/reactive-arthritis/

https://www.nhs.uk/conditions/gout/

https://www.nhs.uk/conditions/lupus/