Bệnh Tiểu Đường Là Gì? Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Biện Pháp Phòng Ngừa

1. Bệnh Tiểu Đường Là Gì?

Bệnh đái tháo đường hay còn gọi là tiểu đường là một bệnh mạn tính gây ra bởi sự thiếu hụt tương đối hoặc tuyệt đối insulin dẫn đến các rối loạn chuyển hóa hydratcarbon. Bệnh được đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết mạn tính và các rối loạn chuyển hóa.

Có hai loại tiểu đường chính:

• Tiểu đường tuýp 1: Tế bào beta của đảo tụy bị phá hủy gần như hoàn toàn bởi quá trình tự miễn dịch. Bản thân cơ thể sản sinh ra các kháng thể, chống lại tất cả các tế bào của đảo tụy, đặc biệt là tế bào beta - tế bào sản xuất insulin ở tuyến tụy. Do đó, người bệnh cần tiêm insulin hàng ngày để duy trì sự sống.

• Tiểu đường tuýp 2: Có hai yếu tố quan trọng đó là sự kháng insulin và rối loạn tiết insulin kết hợp với nhau, dẫn đến lượng đường trong máu tăng cao. Đây là loại tiểu đường phổ biến nhất, thường liên quan đến lối sống và di truyền.

Ngoài ra, còn có tiểu đường thai kỳ, xảy ra trong thời kỳ mang thai và thường tự khỏi sau khi sinh, nhưng có thể làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2 cho cả mẹ và bé sau này.

 

2. Những Triệu Chứng Của Bệnh Tiểu Đường

Các triệu chứng của bệnh tiểu đường có thể khác nhau tùy thuộc vào loại tiểu đường và mức độ tăng đường huyết. Tuy nhiên, một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Khát nước nhiều và uống nhiều nước: Lượng đường dư thừa trong máu kéo theo nước từ các tế bào, gây ra cảm giác khát liên tục.

• Đi tiểu thường xuyên, đặc biệt là vào ban đêm: Thận cố gắng loại bỏ lượng đường dư thừa qua nước tiểu.

• Cảm thấy rất đói: Mặc dù ăn nhiều, cơ thể vẫn không nhận đủ năng lượng do glucose không thể vào tế bào.

• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Cơ thể bắt đầu đốt cháy chất béo và cơ bắp để lấy năng lượng khi thiếu insulin hoặc kháng insulin.

• Mệt mỏi và suy nhược: Thiếu năng lượng do glucose không được sử dụng hiệu quả.

• Thị lực mờ: Lượng đường trong máu cao có thể ảnh hưởng đến thủy tinh thể của mắt.

• Vết thương lâu lành: Đường huyết cao làm suy yếu hệ miễn dịch và cản trở quá trình phục hồi của cơ thể.

• Nhiễm trùng da, nướu răng, đường tiết niệu thường xuyên: Đường huyết cao tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển.

Ở giai đoạn đầu, các triệu chứng có thể không rõ ràng hoặc bị bỏ qua. Do đó, việc tầm soát định kỳ, đặc biệt đối với những người có yếu tố nguy cơ, là vô cùng quan trọng.

 

3. Nguyên Nhân Gây Bệnh Tiểu Đường

Nguyên nhân gây bệnh tiểu đường khác nhau tùy thuộc vào từng loại:

• Tiểu đường tuýp 1: Tiểu đường tuýp 1 là một bệnh tự miễn dịch.

Điều này có nghĩa là hệ thống miễn dịch của cơ thể, vốn có nhiệm vụ bảo vệ chống lại vi khuẩn và virus, lại "nhầm lẫn" tấn công và phá hủy các tế bào beta sản xuất insulin ở tuyến tụy. Khi các tế bào beta bị phá hủy đáng kể, tuyến tụy không thể sản xuất đủ insulin để điều chỉnh lượng đường trong máu.

• Tiểu đường tuýp 2: Có nhiều yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh, bao gồm:

  • Tiền sử gia đình: Có người thân mắc tiểu đường.

  • Thừa cân hoặc béo phì: Đặc biệt là mỡ bụng dư thừa.

  • Ít vận động thể chất: Lối sống tĩnh tại làm giảm khả năng sử dụng insulin của cơ thể.

  • Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh tăng lên theo tuổi.

  • Tiền sử mắc tiểu đường thai kỳ.

  • Huyết áp cao.

  • Rối loạn mỡ máu.

  • Chế độ ăn uống không lành mạnh: Nhiều đường, chất béo bão hòa và cholesterol.

• Tiểu đường thai kỳ: Liên quan đến sự thay đổi hormone trong thai kỳ, làm giảm khả năng sử dụng insulin của cơ thể.

Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ giúp chúng ta có những biện pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả hơn.

 

4. Điều Trị Bệnh Tiểu Đường

Mục tiêu chính của điều trị bệnh tiểu đường là kiểm soát lượng đường trong máu ở mức gần như bình thường, ngăn ngừa hoặc làm chậm các biến chứng nguy hiểm. Một số phương pháp điều trị giúp kiểm soát bệnh như:

• Biện pháp không dùng thuốc:

  • Chế độ ăn uống lành mạnh: Khẩu phần ăn cân đối (50-60% glucid, 30-35% lipid, 10% protid) đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng, vitamin và các chất điện giải, hạn chế các loại đường hấp thu nhanh, kiêng rượu. Chia làm nhiều bữa nhỏ và giờ ăn đều nhau.

  • Tập thể dục thường xuyên: Ít nhất 150 phút mỗi tuần với các bài tập vừa phải.

  • Duy trì cân nặng hợp lý.

  • Bỏ hút thuốc lá.

  • Kiểm soát căng thẳng.

• Dùng thuốc điều trị tiểu đường: Tùy thuộc vào loại tiểu đường và tình trạng sức khỏe của mỗi người, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc uống hoặc insulin tiêm.

  • Thuốc uống hạ đường huyết: Có nhiều nhóm thuốc khác nhau, tác động theo các cơ chế khác nhau để giúp cơ thể sản xuất insulin tốt hơn hoặc sử dụng insulin hiệu quả hơn.

  • Insulin: Bắt buộc đối với người bệnh tiểu đường tuýp 1 và có thể cần thiết cho một số người bệnh tiểu đường tuýp 2. Có nhiều loại insulin khác nhau với thời gian tác dụng khác nhau.

• Theo dõi đường huyết thường xuyên: Người bệnh cần tự theo dõi đường huyết tại nhà bằng máy đo đường huyết cá nhân để điều chỉnh chế độ ăn uống, tập luyện và sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.

• Giáo dục về bệnh tiểu đường: Hiểu rõ về bệnh, cách tự chăm sóc bản thân và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo biến chứng là rất quan trọng.

5. Các Biện Pháp Phòng Ngừa

Hiện tại, chưa có biện pháp phòng ngừa đặc hiệu nào được chứng minh là hiệu quả để ngăn chặn sự khởi phát của bệnh tiểu đường tuýp 1. Mặc dù chưa có biện pháp phòng ngừa, việc phát hiện sớm các triệu chứng và chẩn đoán kịp thời là rất quan trọng để người bệnh được điều trị insulin sớm và quản lý bệnh hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng

Đối với tiểu đường tuýp 2, việc phòng ngừa đóng vai trò then chốt, đặc biệt đối với những người có yếu tố nguy cơ. Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả bao gồm:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì có thể cải thiện đáng kể khả năng sử dụng insulin của cơ thể.

• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh: Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế đồ ngọt, đồ béo và thực phẩm chế biến sẵn.

• Tập thể dục thường xuyên: Vận động giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện độ nhạy insulin và giảm nguy cơ mắc bệnh.

• Kiểm tra đường huyết định kỳ: Đặc biệt đối với những người có yếu tố nguy cơ, việc tầm soát sớm giúp phát hiện và can thiệp kịp thời.

• Quản lý căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu.

• Ngủ đủ giấc: Thiếu ngủ có thể làm tăng nguy cơ kháng insulin..

Bệnh tiểu đường là một thách thức sức khỏe nghiêm trọng, nhưng với sự hiểu biết đúng đắn, lối sống lành mạnh, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát tốt tình trạng bệnh và duy trì một cuộc sống chất lượng. Việc chủ động trang bị kiến thức về bệnh tiểu đường không chỉ giúp mỗi cá nhân tự bảo vệ mình mà còn góp phần giảm gánh nặng cho hệ thống y tế và nâng cao sức khỏe cộng đồng. Hãy nhớ rằng, "phòng bệnh hơn chữa bệnh" luôn là nguyên tắc vàng trong bảo vệ sức khỏe.