Ứng dụng Nhà thuốc Upharma
Nhà thuốc Upharma

CHÓNG MẶT: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

Cảm giác bồng bềnh, choáng váng hoặc mất thăng bằng – thường được gọi chung là “chóng mặt” – là triệu chứng phổ biến nhưng dễ bị xem nhẹ. 

 

Nguyên nhân gây chóng mặt là gì?

Chóng mặt có thể do các yếu tố sinh lý đơn thuần hoặc bệnh lý nghiêm trọng. Việc xác định đúng nguyên nhân giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị chính xác và hiệu quả hơn.

1. Rối loạn tiền đình

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chóng mặt quay cuồng. Hệ thống tiền đình nằm ở tai trong, có vai trò quan trọng trong việc duy trì thăng bằng. Khi có sự cố ở đây, các tín hiệu gửi lên não bị sai lệch, dẫn đến cảm giác quay cuồng dữ dội. Tiền đình là bộ phận đảm nhiệm việc giữ thăng bằng. Khi bị rối loạn, người bệnh thường cảm thấy mọi vật xung quanh quay cuồng, mất thăng bằng và buồn nôn. Rối loạn tiền đình có thể là hậu quả của viêm tai trong, tổn thương thần kinh hoặc thay đổi áp lực tai.

2. Rối Loạn Tuần Hoàn Máu

Lưu lượng máu không đủ đến não hoặc tai trong có thể gây ra chóng mặt.

  • Hạ huyết áp tư thế (Orthostatic Hypotension): Xảy ra khi huyết áp giảm đột ngột khi đứng dậy nhanh, gây cảm giác chóng mặt hoặc ngất xỉu.

  • Bệnh tim mạch: Các vấn đề về tim như loạn nhịp tim, suy tim có thể làm giảm lượng máu bơm đến não, dẫn đến chóng mặt.

  • Thiếu máu: Thiếu sắt hoặc các nguyên nhân khác gây thiếu máu có thể làm giảm lượng oxy đến não, gây cảm giác chóng mặt và mệt mỏi.

  • Xơ vữa động mạch: Hẹp các mạch máu dẫn đến não có thể làm giảm lưu lượng máu, gây ra chóng mặt mãn tính.

3. Rối Loạn Hệ Thần Kinh Trung Ương

Các vấn đề về não bộ, đặc biệt là tiểu não và thân não, có thể gây ra chóng mặt không điển hình, thường đi kèm với các triệu chứng thần kinh khác.

  • Đột quỵ hoặc thiếu máu não thoáng qua (TIA): Xảy ra khi lưu lượng máu đến não bị gián đoạn, có thể gây chóng mặt đột ngột, dữ dội, kèm theo yếu liệt, nói lắp, hoặc nhìn đôi.

  • Đau nửa đầu (Migraine): Một số người bị đau nửa đầu có thể trải qua chóng mặt hoặc cảm giác mất thăng bằng, ngay cả khi không có đau đầu điển hình.

  • Bệnh đa xơ cứng (Multiple Sclerosis): Bệnh lý thần kinh tự miễn ảnh hưởng đến não và tủy sống, có thể gây ra chóng mặt, mất thăng bằng, và các vấn đề về thị giác.

  • U não: Khối u trong não, đặc biệt là ở tiểu não hoặc thân não, có thể gây ra các triệu chứng chóng mặt và mất thăng bằng.

đột quỵ nhẹ, u não, thoái hóa tiểu não hay bệnh Parkinson cũng là tác nhân thường gặp

 

4. Các Nguyên Nhân Khác

  • Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc huyết áp, thuốc an thần, thuốc chống co giật có thể gây chóng mặt là tác dụng phụ.

  • Mất nước: Không uống đủ nước có thể dẫn đến giảm thể tích máu và gây chóng mặt.

  • Hạ đường huyết: Mức đường huyết thấp, thường gặp ở người bệnh tiểu đường, có thể gây chóng mặt, vã mồ hôi, run rẩy.

  • Lo âu và căng thẳng: Các tình trạng tâm lý như rối loạn lo âu, hoảng loạn có thể gây ra các triệu chứng giống như chóng mặt.

  • Chấn thương đầu: Chấn thương sọ não có thể làm tổn thương hệ thống tiền đình hoặc não bộ, gây chóng mặt kéo dài

Triệu chứng của chóng mặt

Triệu chứng chóng mặt rất đa dạng và có thể biểu hiện khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra. Tuy nhiên, có một số triệu chứng điển hình thường gặp:

  • Cảm giác quay cuồng: Đây là triệu chứng đặc trưng của chóng mặt tiền đình, cảm thấy môi trường xung quanh hoặc bản thân đang quay tròn.

  • Mất thăng bằng: Khó giữ vững khi đi lại hoặc đứng yên, có cảm giác chao đảo, dễ ngã.

  • Buồn nôn và nôn mửa: Thường đi kèm với chóng mặt dữ dội, đặc biệt là chóng mặt do rối loạn tiền đình.

  • Ù tai hoặc mất thính lực: Đặc biệt là trong các trường hợp liên quan đến tai trong như bệnh Meniere.

  • Đổ mồ hôi, da tái nhợt: Các phản ứng của hệ thần kinh thực vật khi chóng mặt.

  • Nhức đầu: Có thể xuất hiện cùng với chóng mặt, đặc biệt trong trường hợp đau nửa đầu hoặc các vấn đề về não.

  • Nhìn đôi hoặc mờ mắt: Một số trường hợp chóng mặt trung ương có thể gây ra các vấn đề về thị giác.

  • Tê bì hoặc yếu liệt: Triệu chứng cảnh báo chóng mặt do các vấn đề thần kinh nghiêm trọng như đột quỵ.

Ù tai có thể là triệu chứng của chóng mặt

 

Điều trị chóng mặt

Mặc dù chóng mặt thường lành tính, nhưng trong một số trường hợp, đây có thể là dấu hiệu của tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Bạn cần đi khám bác sĩ ngay lập tức nếu chóng mặt đi kèm với bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

  • Đột ngột, dữ dội và mới xuất hiện 

  • Kèm theo các triệu chứng thần kinh

    • Đau đầu dữ dội, đột ngột.

    • Yếu hoặc tê bì một bên cơ thể (mặt, tay, chân).

    • Nói khó, nói lắp.

    • Nhìn đôi, nhìn mờ đột ngột hoặc mất thị lực một phần.

    • Mất khả năng phối hợp vận động hoặc khó đi lại.

    • Mất ý thức hoặc ngất xỉu.

  • Kèm theo các triệu chứng cảnh báo tim mạch: Đau ngực, đánh trống ngực, khó thở

  • Kèm theo sốt cao hoặc cứng cổ 

  • Chóng mặt sau chấn thương đầu

  • Chóng mặt không cải thiện hoặc ngày càng nặng hơn

  • Bạn đang dùng thuốc có thể gây chóng mặt

Điều trị chóng mặt là một quá trình đa dạng, phụ thuộc chặt chẽ vào nguyên nhân gây bệnh. Mục tiêu chính là xử lý tận gốc vấn đề và kiểm soát các triệu chứng khó chịu. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

  • Điều trị bằng thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc giảm triệu chứng như thuốc chống nôn, thuốc giảm chóng mặt (ví dụ: Betahistine, Cinnarizine) để làm dịu cảm giác quay cuồng và buồn nôn. Ngoài ra, các thuốc đặc trị nguyên nhân cũng được sử dụng như corticosteroid cho viêm dây thần kinh tiền đình, thuốc lợi tiểu cho bệnh Meniere, hoặc các loại thuốc điều trị huyết áp, tiểu đường nếu chóng mặt có liên quan đến các bệnh lý này.

một số loại thuốc có thể được chỉ định để giảm các triệu chứng như chóng mặt, buồn nôn.

 

  • Vật lý trị liệu tiền đình: Đây là phương pháp hiệu quả cho nhiều dạng chóng mặt, đặc biệt là do tai trong. Các kỹ thuật như thủ thuật Epley giúp tái định vị sỏi tai trong BPPV. Đồng thời, các bài tập chuyên biệt giúp não bộ thích nghi và bù trừ cho các rối loạn thăng bằng, cải thiện đáng kể khả năng giữ vững cơ thể.

  • Thay đổi lối sống và chăm sóc tại nhà: Đây là những biện pháp hỗ trợ quan trọng, bao gồm nghỉ ngơi đầy đủ, uống đủ nước, duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tránh các chất kích thích (như caffeine, rượu), và thay đổi tư thế một cách từ từ. Quản lý căng thẳng cũng là yếu tố then chốt, bởi lo âu có thể làm trầm trọng thêm tình trạng chóng mặt.

  • Can thiệp ngoại khoa (phẫu thuật): Phẫu thuật thường chỉ được xem xét khi các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả, hoặc trong các trường hợp nghiêm trọng cần can thiệp trực tiếp. Ví dụ, phẫu thuật có thể được thực hiện để điều trị bệnh Meniere nặng hoặc loại bỏ khối u (như u dây thần kinh số 8) nếu chúng là nguyên nhân gây chóng mặt.

 

Chóng mặt là triệu chứng thường gặp nhưng tiềm ẩn nhiều nguyên nhân nghiêm trọng. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu cảnh báo, phân loại đúng dạng chóng mặt và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục và phòng ngừa biến chứng lâu dài. Đừng xem nhẹ những cơn chóng mặt thoáng qua – đôi khi, đó chính là “hồi chuông cảnh báo” cho sức khỏe của bạn.