Viêm mũi vận mạch là gì? Dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Viêm mũi vận mạch là gì?

Viêm mũi vận mạch là tình trạng niêm mũi phản ứng quá mức với các yếu tố kích thích không mang tính dị ứng, chẳng hạn như thay đổi nhiệt độ, độ ẩm, khói bụi, mùi hóa chất hoặc cảm xúc. Cơ chế bệnh liên quan đến sự mất cân bằng điều hòa thần kinh thực vật tại mũi. 

Thay vì hoạt động ổn định, các mạch máu tại niêm mũi giãn nở bất thường, làm tăng tiết dịch và gây nghẹt mũi kéo dài. Theo y khoa, đây là bệnh mạn tính, có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở người trưởng thành.

Triệu chứng viêm mũi vận mạch

Người bệnh viêm mũi vận mạch thường gặp các triệu chứng kéo dài, không theo mùa và khó phân biệt với viêm mũi dị ứng nếu không thăm khám đúng chuyên khoa. Dưới đây là các triệu chứng thường gặp nhất của viêm mũi vận mạch.

Nghẹt mũi kéo dài, tăng khi thay đổi thời tiết

Nghẹt mũi là triệu chứng nổi bật nhất. Người bệnh có thể bị nghẹt một hoặc hai bên, tăng rõ rệt khi trời lạnh, chuyển mùa hoặc khi bước từ phòng điều hòa ra môi trường nóng. Nghẹt mũi do viêm mũi vận mạch thường không kèm ngứa mắt hay chảy nước mắt.

Sổ mũi, dịch trong và loãng

Niêm mũi tăng tiết dịch khi bị kích thích khiến người bệnh chảy nước mũi loãng, trong và không có mùi. Triệu chứng bị viêm mũi vận mạch trở nên nặng hơn khi tiếp xúc gió lạnh, đồ uống lạnh hoặc mùi hương mạnh. Một số trường hợp dịch chảy nhiều khiến bệnh nhân phải xì mũi liên tục trong ngày.

Hắt hơi từng tràng, không theo mùa

Người bệnh thường hắt hơi liên tục thành từng tràng khi gặp luồng khí lạnh hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột. Không giống như viêm mũi dị ứng, tình trạng này không liên quan đến mùa phấn hoa và có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong năm.

Ngứa mũi, cảm giác khó chịu vùng mũi

Niêm mũi bị kích thích gây cảm giác châm chích, ngứa nhẹ hoặc khó chịu sâu trong hốc mũi. Một số bệnh nhân mô tả cảm giác như có luồng khí lạnh chạy qua mũi mỗi khi hít thở, nhất là buổi sáng.

Giảm khả năng ngửi, mất ngửi tạm thời

Tình trạng phù nề và tắc nghẽn kéo dài làm giảm luồng khí đi qua khe khứu giác, khiến người bệnh giảm khả năng ngửi. Khi được điều trị đúng cách, khả năng ngửi thường phục hồi, hiếm khi để lại hậu quả lâu dài.

Nguyên nhân gây viêm mũi vận mạch

Viêm mũi vận mạch xuất phát từ sự rối loạn điều hòa thần kinh tự động, khiến mạch máu niêm mũi phản ứng thái quá trước các kích thích thông thường.

Thay đổi thời tiết, độ ẩm, nhiệt độ

Thay đổi thời tiết, độ ẩm, nhiệt độ là tác nhân phổ biến nhất của viêm mũi vận mạch. Sự chuyển đổi đột ngột giữa nóng - lạnh hoặc độ ẩm thay đổi nhanh làm hệ thần kinh tự chủ bị kích thích, khiến niêm mũi tăng tiết dịch mạnh hơn bình thường. 

Hóa chất, mùi mạnh: nước hoa, khói thuốc, khói xe

Các mùi nồng như nước hoa, dung môi tẩy rửa, mùi sơn, khói thuốc lá hoặc khói xe có thể kích thích trực tiếp niêm mũi, làm giãn mạch và gây chảy nước mũi kéo dài. Người bệnh thường cảm thấy ngứa mũi hoặc hắt hơi thành tràng ngay khi tiếp xúc với mùi mạnh.

Căng thẳng, stress kéo dài

Căng thẳng khiến hệ thần kinh tự chủ hoạt động bất ổn, làm mất cân bằng giữa giao cảm và phó giao cảm. Khi phó giao cảm bị kích hoạt quá mức, mạch máu niêm mũi giãn ra và gây tăng tiết dịch, dẫn đến sổ mũi, nghẹt mũi dai dẳng. 

Thay đổi nội tiết tố

Sự biến động của hormone trong thai kỳ, chu kỳ kinh nguyệt hoặc tình trạng suy giáp có thể ảnh hưởng trực tiếp lên sự điều hòa mạch máu tại niêm mũi. Những thay đổi này khiến niêm mũi trở nên nhạy cảm và dễ bị phù nề, từ đó làm nghẹt mũi kéo dài. Triệu chứng thường cải thiện sau khi nội tiết tố ổn định trở lại.

Thuốc co mạch, thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc tránh thai

Việc lạm dụng thuốc co mạch nhỏ mũi trong thời gian dài có thể gây phản ứng ngược, làm niêm mũi phù nề nhiều hơn sau khi thuốc hết tác dụng. Một số thuốc điều trị tăng huyết áp như thuốc chẹn beta hoặc thuốc giãn mạch cũng có thể làm mũi nghẹt kéo dài. Ngoài ra, thuốc tránh thai gây thay đổi nội tiết, khiến niêm mũi dễ tăng tiết dịch hơn. 

Rượu bia và thức ăn cay nóng

Rượu bia có khả năng gây giãn mạch toàn thân, bao gồm cả mạch máu tại niêm mũi, dẫn đến tình trạng đỏ mặt và chảy nước mũi ngay sau khi uống. Các món cay chứa capsaicin kích thích thụ thể thần kinh trong mũi, thúc đẩy tăng tiết dịch mạnh hơn. Nhiều người bệnh ghi nhận chỉ cần uống một lượng nhỏ rượu hoặc ăn món cay cũng đủ làm triệu chứng bùng phát.

Biến chứng của viêm mũi vận mạch nếu không điều trị kịp thời

Khi viêm mũi vận mạch không được kiểm soát và điều trị kịp thời, tình trạng rối loạn vận mạch kéo dài tại niêm mạc mũi có thể gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe hô hấp và sinh hoạt hằng ngày của người bệnh.

Polyp mũi

Viêm mũi vận mạch kéo dài làm niêm mạc mũi thường xuyên phù nề, xung huyết và tăng tiết dịch. Quá trình viêm mạn tính này có thể kích thích niêm mạc phát triển quá mức, dẫn đến hình thành polyp mũi. 

Polyp gây bít tắc đường thở, làm nghẹt mũi kéo dài và khiến việc điều trị trở nên phức tạp hơn.

Viêm xoang

Tình trạng nghẹt mũi và ứ đọng dịch mũi kéo dài làm cản trở sự dẫn lưu tự nhiên của các xoang. Khi dịch nhầy không thoát ra ngoài, vi khuẩn dễ phát triển và gây viêm xoang cấp hoặc mạn tính. 

Viêm xoang đi kèm có thể làm nặng thêm các triệu chứng đau đầu, căng tức mặt và kéo dài thời gian hồi phục.

Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống

Viêm mũi vận mạch không được điều trị đúng cách có thể gây rối loạn giấc ngủ do nghẹt mũi về đêm, dẫn đến mệt mỏi và giảm khả năng tập trung ban ngày. Tình trạng hắt hơi, sổ mũi kéo dài cũng ảnh hưởng đến sinh hoạt, giao tiếp và hiệu suất lao động, học tập.

Các phương pháp chẩn đoán viêm mũi vận mạch

Cách chữa viêm mũi vận mạch cần dựa vào chẩn đoán y khoa. Theo đó, bác sĩ thường dựa vào bệnh sử, khám lâm sàng và loại trừ các nguyên nhân dị ứng. Phương pháp chẩn đoán viêm mũi vận mạch có thể bao gồm:

• Khai thác triệu chứng và yếu tố khởi phát.

• Nội soi mũi để đánh giá mức độ phù nề niêm mũi.

• Test dị ứng để loại trừ viêm mũi dị ứng.

• Đánh giá chức năng khứu giác nếu người bệnh giảm ngửi.

Chẩn đoán đúng giúp phân biệt với viêm xoang, polyp mũi hoặc viêm mũi dị ứng để có hướng điều trị phù hợp.

Cách chữa viêm mũi vận mạch

Điều trị viêm mũi vận mạch cần tiếp cận đa phương thức: giảm ngay triệu chứng, kiểm soát yếu tố kích thích và phục hồi/ổn định chức năng niêm mạc mũi. Dưới đây là các nhóm biện pháp được sử dụng trong lâm sàng để điều trị viêm mũi vận mạch:

Thuốc điều trị

Các thuốc dùng trong viêm mũi vận mạch nhằm giảm tiết dịch, giảm phù nề niêm mạc và ổn định đáp ứng thần kinh mạch. Việc chọn thuốc phụ thuộc vào triệu chứng chính và bệnh lý kèm theo:

• Corticosteroid xịt mũi tại chỗ: Thuốc xịt steroid tại chỗ làm giảm viêm niêm mạc và phù nề khi dùng liên tục hàng ngày. Bệnh nhân cần dùng theo hướng dẫn (thường vài tuần để thấy hiệu quả tối đa) và theo dõi tác dụng phụ tại chỗ như khô hoặc chảy máu mũi.

• Ipratropium bromide (kháng cholinergic dạng xịt): Ipratropium hiệu quả trong giảm chảy nước mũi do ức chế tác dụng phó giao cảm lên tuyến tiết. Thuốc có tác dụng nhanh và an toàn khi dùng cho chảy mũi nhiều. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng thuốc này không giảm nghẹt mũi do phù nề.

• Thuốc kháng histamin: Một số thuốc kháng histamin uống thế hệ mới có thể giảm hắt hơi và chảy nước mũi ở một bộ phận bệnh nhân. Người bệnh cần chọn loại ít gây buồn ngủ nếu cần lái xe hoặc làm việc tập trung.

• Thuốc co mạch tại chỗ (ngắn ngày): Thuốc xịt co mạch có hiệu quả giảm nghẹt mũi nhanh nhưng chỉ nên sử dụng tối đa 3 - 5 ngày liên tục để tránh hiện tượng “nghẹt mũi hồi ứng” và phụ thuộc thuốc.

• Thuốc điều hòa thần kinh/đối kháng thần kinh (trong một số trường hợp): Khi triệu chứng liên quan rõ yếu tố thần kinh, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng một số thuốc điều hòa thần kinh hoặc thử liệu pháp nội tiết tố nếu có nguyên nhân nội tiết liên quan. Việc sử dụng các thuốc này cần có chỉ định chuyên khoa và theo dõi tác dụng phụ.
  
  

Lưu ý cần đi khám bác sĩ ngay nếu viêm mũi vận mạch

Người bệnh cần đi khám sớm nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

• Nghẹt mũi kéo dài trên 3 tuần không đáp ứng điều trị.

• Sốt, đau vùng mặt hoặc đau đầu tăng dần.

• Chảy dịch mũi đặc, vàng xanh.

• Giảm khả năng ngửi kéo dài.

• Triệu chứng ảnh hưởng giấc ngủ và công việc hàng ngày.

Giải đáp các câu hỏi liên quan về bệnh viêm mũi vận mạch 

Viêm mũi vận mạch để lâu có sao không?

Viêm mũi vận mạch kéo dài có thể gây nghẹt mũi mãn tính, rối loạn giấc ngủ và làm tăng nguy cơ biến chứng như viêm xoang hoặc polyp mũi.

Viêm mũi vận mạch có nguy hiểm không?

Bệnh không đe dọa tính mạng nhưng ảnh hưởng rõ rệt đến chất lượng cuộc sống, hiệu suất làm việc và sinh hoạt hằng ngày nếu không được kiểm soát tốt.

Viêm mũi vận mạch có chữa được không?

Viêm mũi vận mạch có thể kiểm soát hiệu quả bằng điều trị y khoa và thay đổi lối sống. Tuy nhiên, bệnh có xu hướng mãn tính và cần quản lý lâu dài.

>>> Xem thêm: Viêm mũi xuất tiết là gì? Dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân và cách điều trị

Tạm kết

Viêm mũi vận mạch là bệnh lý rối loạn mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu hiểu rõ cơ chế bệnh, nhận biết sớm triệu chứng và tuân thủ phác đồ điều trị đúng cách. Việc điều chỉnh môi trường sống, tránh tác nhân kích phát, kết hợp sử dụng thuốc theo hướng dẫn bác sĩ sẽ giúp giảm đáng kể tình trạng nghẹt mũi, chảy nước mũi và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nếu bạn cần được tư vấn thêm về thuốc điều trị viêm mũi vận mạch hoặc các giải pháp hỗ trợ an toàn, bạn có thể liên hệ Nhà thuốc Upharma để được đội ngũ dược sĩ đồng hành và hướng dẫn chi tiết. Nhà thuốc Urphama cam kết cung cấp thông tin minh bạch, khoa học và sản phẩm chính hãng nhằm hỗ trợ người bệnh chăm sóc sức khỏe hô hấp hiệu quả và lâu dài.