Cấu tạo dương vật và cơ chế cương dương

Cấu tạo dương vật

Cấu tạo ngoài

• Phần rễ (root of penis) gắn vào đáy chậu và được cố định vào xương mu nhờ bởi dây chằng treo, giúp giữ ổn định dương vật khi giao hợp.

•  Thân dương vật (body of penis) chứa hai thể hang và một thể xốp ôm quanh niệu đạo, có mặt lưng (dorsum) và mặt niệu đạo (ventral surface).

• Quy đầu (glans penis) được bao phủ bởi bao quy đầu (foreskin), chứa vô số đầu mút thần kinh, là vùng nhạy cảm nhất giúp phản hồi kích thích.

Cấu tạo trong

Bên trong dương vật có ba khối mô cương: hai thể hang và một thể xốp.​

• Thể hang: Hai khối mô nằm song song ở phía trên, chứa các khoang máu, giúp dương vật cương cứng khi máu dồn vào.

• Thể xốp: Nằm ở phía dưới, bao quanh ống niệu đạo, giúp dẫn nước tiểu và tinh dịch ra ngoài.​

• Khi dương vật cương cứng, máu sẽ dồn vào các khoang trong thể hang và thể xốp, làm tăng kích thước và độ cứng của dương vật

•  Mỗi thể cương chứa các xoang hang (sinusoids) lót lớp nội mạc và một lượng lớn sợi cơ trơn, cho phép chứa máu khi cương.

Các mô cương này được bao bọc bởi tunica albuginea – lớp vỏ trắng bền chắc từ collagen, giúp duy trì áp lực máu trong khi cương. Ngoài tunica albuginea là Buck’s fascia (cân Buck), liên kết với da và mô dưới da, gia cố khung xương cho dương vật.

Hệ mạch máu

• Động mạch dương vật xuất phát từ động mạch thẹn trong, tiếp tục thành động mạch dương vật chung và chia thành các nhánh: động mạch lưng, động mạch thể hang và động mạch thể xốp.

• Động mạch thể hang phân nhánh thành tiểu động mạch xoắn, đổ vào các xoang hang; khi xìu, cơ trơn xoắn co lại, giảm dòng máu; khi cương, cơ trơn giãn nở, tăng lưu lượng máu.

• Hệ tĩnh mạch gồm tĩnh mạch xoang và tĩnh mạch lưng nông, lưng sâu, dẫn máu từ xoang hang về hệ tĩnh mạch chậu chung

Hệ thần kinh

Các sợi đối giao cảm xuất phát từ tủy S2–S4 chịu trách nhiệm giãn mạch và khởi phát cương dương, trong khi các sợi giao cảm từ T11–L2 điều khiển xìu và phóng tinh

Phôi phát triển và biến thể

• Nồng độ testosterone tăng cao ở tuổi dậy thì kích thích phát triển mô cương và chiều dài dương vật, trong khi thiếu hụt testosterone liên quan đến kích thước nhỏ và rối loạn chức năng.

• Một số dị tật giải phẫu như hẹp hoặc dài bao quy đầu, cong dương vật (Peyronie), micropenis hoặc megalopenis ảnh hưởng tới chức năng và tâm lý nam giới.

Cơ chế cương dương

Kích thích tâm lý và tín hiệu thần kinh

• Quá trình cương dương bắt đầu khi kích thích tình dục qua thị giác, xúc giác, khứu giác hoặc thính giác tạo tín hiệu từ não đến trung tâm cương ở tủy sống, rồi truyền xuống dương vật.

• Tại tủy S2–S4, sợi đối giao cảm tiết chất dẫn truyền làm giãn cơ trơn thành động mạch thể hang, trong khi sợi giao cảm từ T11–L2 chịu trách nhiệm xìu và phóng tinh.

Vai trò mạch máu và cơ chế áp lực

• Giãn động mạch thể hang làm tăng lưu lượng máu vào các xoang hang; áp lực máu trong xoang ép tĩnh mạch quanh mô cương, giữ máu lại để tạo độ cứng.

• Khi kích thích kết thúc, hệ giao cảm hoạt hóa noradrenaline, co cơ trơn, mở tĩnh mạch và giải phóng máu về hệ tuần hoàn chung, đưa dương vật về trạng thái xìu.

Cơ chế sinh hóa NO – cGMP – PDE5

• Nitric Oxide (NO) được tổng hợp từ L‑arginine bởi nitric oxide synthase (NOS) trong nội mạc và sợi thần kinh thể hang.

• NO khuếch tán vào tế bào cơ trơn, kích hoạt guanylate cyclase, chuyển GTP thành cyclic GMP (cGMP).

• cGMP làm giảm Ca²⁺ nội bào, giãn cơ trơn tiểu động mạch và xoang hang, tăng lưu lượng máu và áp lực mô cương.

• Enzyme phosphodiesterase type 5 (PDE5) phân hủy cGMP thành GMP, kết thúc giãn mạch và chấm dứt cương dương.

• Các chất ức chế PDE5 (sildenafil, tadalafil…) ngăn cản phân hủy cGMP, kéo dài thời gian cương và là liệu pháp đầu tay điều trị rối loạn cương dương.

Yếu tố nội tiết và các yếu tố ảnh hưởng

• Thiếu hụt testosterone không chỉ ảnh hưởng đến kích thước mà còn làm giảm biểu hiện NOS, suy giảm NO và khả năng cương.

• Thuốc lá cản trở sản xuất NO, tăng nguy cơ rối loạn cương; ngược lại, thực phẩm giàu L‑arginine như chocolate đen và citrulline từ dưa hấu giúp tăng NO và cải thiện lưu thông máu.

• Rối loạn cương dương thường là dấu hiệu sớm của bệnh tim mạch, tiểu đường, tăng huyết áp và bị ảnh hưởng bởi stress hoặc dinh dưỡng kém.

• Trước khi dùng thuốc ức chế PDE5, điều chỉnh lối sống, liệu pháp tâm lý và thiết bị hỗ trợ cương chân không (VED) có thể được áp dụng để cải thiện chức năng sinh lý.

Trên đây là những nội dung Upharma chia sẻ về đặc điểm cấu tạo dương vật và cơ chế cương dương ở nam giới. Hiểu rõ cấu tạo giải phẫu dương vật và cơ chế cương dương không chỉ giúp nam giới nâng cao nhận thức về sức khỏe sinh lý mà còn là nền tảng cho các biện pháp chẩn đoán, điều trị rối loạn cương dương và vô sinh nam. Nếu gặp bất kỳ vấn đề nào liên quan đến dương vật, hãy  tìm đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và điều trị kịp thời.