Trẻ ho có đờm là bệnh gì? Nguyên nhân và cách chăm sóc dứt điểm tại nhà

1. Trẻ ho có đờm là gì?

Trẻ ho có đờm là tình trạng phản xạ ho kèm theo sự xuất hiện của chất nhầy (đờm) trong đường hô hấp. Đờm được tạo ra bởi các tuyến tiết nhầy ở niêm mạc đường thở nhằm giữ ẩm, bẫy vi sinh vật và các hạt bụi nhỏ xâm nhập từ môi trường. Khi trẻ mắc các bệnh lý viêm nhiễm hoặc chịu tác động từ yếu tố kích thích, lượng đờm tiết ra tăng lên, trở nên đặc quánh hơn và khó đào thải.

Ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi, phản xạ khạc đờm chưa hoàn thiện. Do đó, trẻ thường nuốt đờm xuống họng hoặc nôn trớ sau cơn ho thay vì khạc ra ngoài như người lớn. Ho có đờm vì vậy không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến giấc ngủ, ăn uống và thể trạng chung của trẻ nếu kéo dài.

>>> Xem thêm: Trẻ bị ho khi ngủ là do đâu? Mách mẹ cách xử lý tại nhà dứt điểm

2. Các biểu hiện thường gặp khi trẻ ho có đờm

Trẻ ho có đờm thường biểu hiện bằng nhiều triệu chứng đi kèm, mức độ nặng nhẹ khác nhau tùy nguyên nhân và tình trạng sức khỏe của trẻ. Dưới đây là các biểu hiện dễ nhận biết nhất nếu trẻ em ho có đờm.

2.1. Ho khò khè, có tiếng đờm trong cổ họng

Khi trẻ ho có đờm, phụ huynh dễ nhận thấy âm thanh khò khè hoặc lạo xạo phát ra từ cổ họng và lồng ngực. Tiếng ho thường không khô, nghe nặng và sâu hơn so với ho khan. Đờm tích tụ trong đường thở khiến luồng không khí lưu thông khó khăn, tạo ra âm thanh bất thường khi trẻ thở hoặc ho. Biểu hiện này thường rõ rệt hơn khi trẻ nằm ngửa hoặc sau khi ngủ dậy.

2.2. Ho nhiều về đêm hoặc sáng sớm

Ho có đờm ở trẻ thường tăng lên vào ban đêm hoặc sáng sớm do tư thế nằm khiến dịch nhầy dễ ứ đọng ở vùng họng và phế quản. Ngoài ra, ban đêm là thời điểm nhiệt độ môi trường giảm và độ ẩm thay đổi, làm niêm mạc đường thở nhạy cảm hơn. Trẻ có thể ho thành từng cơn, gây gián đoạn giấc ngủ và khiến trẻ mệt mỏi vào ngày hôm sau.

2.3. Trẻ khó khạc đờm, dễ nôn trớ

Do chưa biết cách khạc đờm hiệu quả, trẻ nhỏ thường nuốt đờm xuống dạ dày. Lượng đờm tích tụ nhiều có thể kích thích phản xạ nôn, đặc biệt sau những cơn ho mạnh. Một số trẻ nôn ra dịch nhầy trong hoặc đục, kèm theo thức ăn đã ăn trước đó. Tình trạng này dễ khiến phụ huynh nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa nếu không quan sát kỹ.

2.4. Ho kèm nghẹt mũi, chảy mũi hoặc sốt nhẹ

Trẻ sơ sinh ho có đờm thường đi kèm các triệu chứng viêm đường hô hấp trên như nghẹt mũi, chảy mũi hoặc sốt nhẹ. Dịch mũi có thể chảy xuống họng, làm tăng lượng đờm và kích thích ho. Trong nhiều trường hợp, trẻ vẫn sinh hoạt tương đối bình thường nhưng biểu hiện mệt mỏi, biếng ăn và khó chịu rõ rệt hơn.

3. Nguyên nhân khiến trẻ ho có đờm

Ho có đờm ở trẻ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như nhiễm virus đường hô hấp, viêm mũi, môi trường ô nhiễm, khô,... Dưới đây là các nguyên nhân chủ yếu dẫn tới tình trạng trẻ ho có đờm.

3.1. Nhiễm virus đường hô hấp

Nhiễm virus là nguyên nhân hàng đầu gây ho có đờm ở trẻ, đặc biệt là virus cúm, rhinovirus, RSV hoặc adenovirus. Khi virus xâm nhập, niêm mạc đường thở bị viêm và tăng tiết chất nhầy nhằm bảo vệ cơ thể. Đờm trong trường hợp này thường loãng, màu trắng trong và có xu hướng giảm dần sau 5 - 7 ngày nếu trẻ được chăm sóc đúng cách.

3.2. Nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới

Viêm phế quản hoặc viêm phổi do vi khuẩn có thể khiến trẻ ho có đờm nhiều, đờm đặc và đổi màu vàng hoặc xanh. Trẻ thường kèm theo sốt, mệt mỏi và thở nhanh hơn bình thường. Đây là nguyên nhân cần được theo dõi sát và điều trị y tế kịp thời để tránh biến chứng.

3.3. Viêm mũi – viêm xoang chảy dịch mũi sau

Dịch nhầy từ mũi và xoang chảy xuống họng, đặc biệt khi trẻ nằm ngủ, có thể kích thích phản xạ ho và tạo cảm giác vướng đờm. Trẻ thường ho nhiều về đêm, kèm nghẹt mũi kéo dài và thở bằng miệng.

3.4. Thời tiết lạnh, độ ẩm cao

Không khí lạnh và ẩm tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật phát triển, đồng thời làm giảm khả năng bảo vệ của niêm mạc đường thở. Khi tiếp xúc với môi trường này, trẻ dễ tăng tiết đờm và xuất hiện ho kéo dài. Sự thay đổi đột ngột của thời tiết cũng là yếu tố khởi phát thường gặp.

3.5. Môi trường ô nhiễm, khói bụi

Khói thuốc lá, bụi mịn và các chất ô nhiễm trong không khí có thể kích thích đường hô hấp của trẻ, dẫn đến tăng tiết đờm và ho dai dẳng. Trẻ sống trong môi trường ô nhiễm hoặc tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc thụ động có nguy cơ cao mắc các bệnh hô hấp mạn tính.

3.6. Một số nguyên nhân ít gặp khác

Ngoài các nguyên nhân phổ biến, ho có đờm ở trẻ còn có thể liên quan đến trào ngược dạ dày - thực quản, dị vật đường thở hoặc bệnh lý bẩm sinh của phổi. Những trường hợp này thường có biểu hiện không điển hình và cần được thăm khám chuyên sâu để xác định chính xác.

>>> Xem thêm: Trẻ bị ho khan nguyên nhân do đâu? Cách điều trị dứt điểm tại nhà cho bé

4. Trẻ ho có đờm có nguy hiểm không?

Trong đa số trường hợp, ho có đờm ở trẻ là phản ứng tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ dịch nhầy và tác nhân gây bệnh ra khỏi đường thở. Khi nguyên nhân là nhiễm virus thông thường, tình trạng này thường tự cải thiện sau vài ngày và ít gây nguy hiểm.

Tuy nhiên, ho có đờm kéo dài, đờm đổi màu hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường như sốt cao, thở nhanh, mệt nhiều có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng hơn. Nếu không được xử trí kịp thời, trẻ có nguy cơ gặp biến chứng như viêm phổi, suy hô hấp hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất.

5. Cách chăm sóc khi trẻ ho có đờm tại nhà

Các biện pháp hỗ trợ tại nhà đóng vai trò quan trọng trong việc giúp long đờm, giảm ho và cải thiện sự thoải mái cho trẻ. Phụ huynh có thể tham khảo các biện pháp chăm sóc nếu trẻ ho có đờm sau:

5.1. Vệ sinh mũi họng đúng cách cho trẻ

Trẻ ho có đờm phải làm sao? Rửa mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý giúp loại bỏ dịch nhầy, vi khuẩn và bụi bẩn, từ đó giảm lượng đờm chảy xuống họng. Phụ huynh cần thực hiện nhẹ nhàng, đúng kỹ thuật và phù hợp với độ tuổi của trẻ.

5.2. Giữ ẩm không khí và môi trường sống

Duy trì độ ẩm phòng ngủ ở mức phù hợp giúp niêm mạc đường thở không bị khô, từ đó làm loãng đờm và giảm kích thích ho. Máy tạo ẩm cần được vệ sinh thường xuyên để tránh nấm mốc và vi khuẩn.

5.3. Bổ sung đủ nước và dinh dưỡng phù hợp

Nước giúp làm loãng dịch tiết và hỗ trợ cơ thể đào thải đờm hiệu quả hơn. Chế độ ăn giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa sẽ giúp tăng cường sức đề kháng và rút ngắn thời gian hồi phục.

5.4. Điều chỉnh tư thế ngủ giúp trẻ dễ thở

Bé ho có đờm phải làm sao? Phụ huynh hãy kê cao đầu bé khi ngủ. Điều này giúp hạn chế tình trạng đờm ứ đọng ở họng và giảm ho về đêm. Ngoài ra, tư thế ngủ đúng còn giúp trẻ thở dễ dàng và ngủ sâu hơn.

5.5. Vỗ rung lưng

Vỗ rung lưng nhẹ nhàng đúng kỹ thuật có thể giúp đờm di chuyển và dễ được tống ra ngoài hơn. Phương pháp này cần được thực hiện đúng cách và phù hợp với từng độ tuổi của trẻ.

5.6. Dùng mật ong

Mật ong có tác dụng làm dịu niêm mạc họng, giảm ho và hỗ trợ kháng khuẩn tự nhiên. Phụ huynh có thể cho trẻ dùng lượng nhỏ mật ong nguyên chất hoặc pha với nước ấm, sử dụng 1 - 2 lần mỗi ngày.

Lưu ý: Không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi do nguy cơ ngộ độc botulinum.

>>> Xem thêm: Top 7 các cách trị ho cho bé tại nhà hiệu quả theo chuyên gia

6. Dấu hiệu trẻ ho có đờm cần đưa đi khám ngay

Nếu xuất hiện những dấu hiệu sau khi trẻ ho có đờm, phụ huynh cần bé đi khám sớm nhất có thể:

• Trẻ ho có đờm kèm sốt cao hoặc sốt kéo dài nhiều ngày

• Trẻ thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực hoặc tím tái

• Ho kéo dài trên 10 - 14 ngày không cải thiện

• Trẻ mệt nhiều, bú kém hoặc ăn uống giảm rõ rệt

• Đờm đặc, đổi màu xanh vàng hoặc có mùi hôi
  
  

7. Cách phòng ngừa ho có đờm tái phát ở trẻ

Phòng ngừa đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tần suất tái phát ho có đờm, cụ thể:

• Giữ môi trường sống trong lành, tránh khói bụi và khói thuốc

• Đảm bảo trẻ được tiêm chủng đầy đủ theo khuyến cáo

• Tăng cường dinh dưỡng và giấc ngủ cho trẻ

• Giữ ấm cơ thể trẻ khi thời tiết thay đổi

• Điều trị sớm các bệnh lý đường hô hấp trên

8. Giải đáp các câu hỏi thường gặp khi trẻ sơ sinh ho có đờm

8.1. Trẻ ho có đờm uống thuốc gì?

Việc dùng thuốc cho trẻ ho có đờm cần dựa trên nguyên nhân gây ho và độ tuổi của trẻ. Trong nhiều trường hợp nhẹ, bác sĩ ưu tiên các biện pháp hỗ trợ như vệ sinh mũi họng, bù đủ nước và theo dõi triệu chứng. Thuốc chỉ nên sử dụng khi có chỉ định y tế, đặc biệt với trẻ nhỏ.

8.2. Trẻ ho có đờm không sốt phải làm sao?

Khi trẻ ho có đờm nhưng không sốt, cha mẹ nên tập trung chăm sóc tại nhà bằng cách làm sạch đường thở, giữ ẩm không khí và đảm bảo trẻ uống đủ nước. Nếu tình trạng ho kéo dài hoặc đờm tăng nhiều, trẻ vẫn cần được đánh giá bởi nhân viên y tế.

8.3. Trẻ ho đờm bao lâu thì khỏi?

Thời gian hồi phục của ho có đờm ở trẻ thường kéo dài từ vài ngày đến khoảng 1 - 2 tuần, tùy nguyên nhân và thể trạng. Nếu ho không cải thiện sau thời gian này hoặc xuất hiện dấu hiệu nặng hơn, trẻ cần được thăm khám để loại trừ bệnh lý hô hấp sâu hơn.

8.4. Trẻ 2 tuổi ho có đờm uống thuốc gì?

Với trẻ 2 tuổi, việc dùng thuốc ho cần hết sức thận trọng và chỉ thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ. Phần lớn trường hợp ho có đờm ở độ tuổi này được khuyến nghị chăm sóc hỗ trợ, theo dõi sát và đưa trẻ đi khám nếu triệu chứng không thuyên giảm.

Tạm kết

Trẻ ho có đờm là biểu hiện thường gặp của các bệnh lý đường hô hấp và đa số có thể cải thiện nếu được chăm sóc đúng cách. Việc nắm rõ nguyên nhân, nhận biết sớm các dấu hiệu cần thăm khám và áp dụng biện pháp hỗ trợ phù hợp tại nhà giúp phụ huynh chủ động hơn trong quá trình theo dõi sức khỏe của trẻ.

Trong trường hợp triệu chứng kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời. Upharma.vn luôn đồng hành cùng phụ huynh trong việc cung cấp thông tin y tế chính xác và hỗ trợ lựa chọn giải pháp chăm sóc sức khỏe hô hấp an toàn cho trẻ nhỏ.